In English

Kung bibili ka ng mga imported na produkto na ibinebenta bilang “mga dietary supplement” at mga produktong gamot na walang reseta mula sa mga etniko o internasyonal na tindahan, mga bazaar, mga swap meet o online, mag-ingat. Maraming nagkalat na mga panloloko ukol sa kalusugan. Ayon kay Cariny Nunez, M.P.H., isang tagapayo sa kalusugan ng publiko sa Office of Minority Health sa Food and Drug Administration (FDA), ang mga manloloko ukol sa kalusugan ay kadalasang tina-target ang mga patalastas sa mga tao na mas gugustuhing mamili sa mga hindi karaniwang lugar, lalo na sa mga may limitasyon sa kahusayan sa Ingles at limitadong access sa mga serbisyo at impormasyon ng pangangalagang pangkalusugan.

“Alam ng mga manlolokong ito na madaling ma-target ang mga etnikong grupo na maaaring hindi masyadong nagsasalita o nagbabasa ng Ingles, o na mayroong ilang mga pinaniniwalaan sa kultura,” sabi ni Nunez. Halimbawa, matagal nang tradisyon ng mga Native American, Latino, Asian at mga African na mas umasa sa mga halamang-gamot o tinatawag na mga “natural” na gamot. Maraming mga nagpapatalastas ang naglalagay ng salitang “natural” saanmang lugar sa package ng produkto, dahil alam nila na pupukaw ito ng tiwala sa ilang mga grupo.

Ang “Natural” Ay Hindi Nangangahulugang “Ligtas”

Ngunit dahil sinasabi ng isang produkto na natural ito, hindi ibig sabihin na ligtas ito, sabi ni Gary Coody, R. Ph., pambansang tagapangasiwa para sa panloloko sa kalusugan. Gayundin, dahil sinasabi ng isang produkto na natural ito, hindi ibig sabihin na wala itong mga nakatagong sangkap.

Dagdag pa rito, ang mga produktong ito ay maaaring kontaminado o naglalaman ng mga posibleng nakakasamang kemikal o mga sangkap ng gamot na hindi nakalista sa label.

Halimbawa, maraming produkto na nagsasabing tutulungang magbawas ng timbang ang mga tao ay naglalaman ng nakatago at mapanganib na mga sangkap ng iniresetang gamot tulad ng sibutramine. Ang Sibutramine ay nasa Meridia, gamot na dating aprubado ng FDA na inalis sa tindahan noong Oktubre 2010 dahil isinaad ng klinikal na datos na nagdulot ito ng mataas na panganib ng mga problema sa puso at mga stroke.

At dahil ang isang sangkap ay nasa isang produktong gamot na aprubado ng FDA, hindi ibig sabihin nito na ligtas ito sa mga dosis o dami na ginagamit sa mga produktong ito na walang reseta, ayon kay Coody. Higit pa rito, hinahanap ng mga manloloko ang mga etinikong populasyon na labis ang timbang o mayroong mga malubhang kondisyon tulad ng kanser, HIV/AIDS, diyabetis o sakit sa puso. Tina-target nila ang mga mamimili na naghahanap ng madali—at minsan ay hindi gaano mahal—na mga solusyon sa mahihirap na mga problema. Ang paggamit ng ganitong mga produkto ay maaaring mangahulugan sa naantalang paggamot para sa mga seryosong sakit.

Ang iba ay labag sa batas na nagbebenta ng mga imported na antibiyotiko nang walang reseta at nang hindi tiningnan ng doktor. Ayon kay Coody, maaaring madali itong humantong sa maling paggamit at labis na paggamit, isang pangunahing dahilan na tumutulong sa paglaban sa antibiyotiko, na ang ibig sabihin ay hindi mabisa ang mga ito sa pagpigil sa mga impeksiyon kapag talagang kinailangan ang mga ito.  At ang ilan sa mga produktong ibinebenta bilang mga dietary supplement ay kamukha ng mga antibiyotikong produkto na ibinebenta sa ibang mga bansa--ngunit wala talagang laman na anumang mga antibiyotiko.

Maaari mong makita ang ganitong mga produkto sa mga etnikong pahayagan, mga magasin, online, mga komersyal sa radyo na nagbibigay ng impormasyon (informercials) at mga istasyon sa TV o sa mga etnikong tindahan, mga bazaar at mga swap meet, na maaaring mag-stock ng mga produkto na nagsasabing mula sa, halimbawa, Latin America  o Asia.

“Hindi nakakagulat na mas komportable ang mga tao sa mga pamilyar na produkto na sinasabing mula sa kanilang sariling bansa o na may label at ibinebenta nang nasa katutubong wika ng mamimili, binibili man nila ang mga ito sa merkado sa U.S. o nakukuha ang mga ito mula sa mga kaibigan at pamilya na binili ang mga ito sa sariling lugar,” sabi ni Nunez.

Ngunit hindi nito ginagarantiya na ligtas o mabisa ang produkto.

Katulad din nito, ang mga produktong sinasabing “Made in the USA” ay maaaring hindi gawa rito. Minsan nakikita ng mga mamimili ang ganitong sinasabi bilang katiyakan ng kaligtasan, sabi ni Coody, ngunit maaaring ilagay ng kahit sinong manloloko ang label, at hindi alam ng mga mamimili.

Sa katunayan, hindi hinihiling ng batas sa mga kumpanyang gumagawa ng mga dietary supplement na kumuha ng pag-apruba ng FDA bago ibenta ang kanilang mga produkto.

“Tandaan, ang mga dietary supplement ay hindi mga gamot,” sabi ni Coody. “Ang mga ito ay hindi mga pamalit para sa mga gamot na inirereseta ng iyong propesyonal sa pangangalagang pangkalusugan. At dapat mong ipaalam sa iyong propesyonal sa pangangalagang pangkalusugan kung anong mga suplemento ang iniinom mo, dahil maaaring magkaroon ng reaksyon ang mga ito sa mga iniresetang gamot sa nakakasamang paraan o pipigilang gumana ang iniresetang gamot.”

back to top

Paano Mo Malalaman na Panloloko Ito?

Mag-ingat sa Mga Sinasabing Ito:

• Nagagawa ito lahat ng isang produkto. Maghinala sa mga produktong sinasabing nakakagamot ng maraming sakit.
• Mga personal na testimonyal. Ang mga kuwento ng tagumpay tulad ng “Nagamot nito ang aking diyabetis,” o “Nawala na ang mga bukol ko,” ay madaling gawin at hindi kapalit para sa siyentipikong ebidensiya.
• Mga mabilisang remedyo. Maaaring magamot nang mabilis ang ilang mga sakit o kondisyon, kahit sa pamamagitan ng mga lehitimong produkto. Mag-ingat sa salitang tulad ng “lose 30 pounds in 30 days (mabawasan ng 30 pounds sa loob ng 30 araw),” o “eliminates skin cancer in days (nawawala ang kanser sa balat sa loob ng ilang araw).”
• “Natural lahat.” Ang ilang mga halaman na makikita sa kalikasan ay maaaring pumatay sa iyo kapag kinain mo ang mga ito.  At saka, nalaman ng FDA na ang mga produktong pino-promote bilang “natural lahat” ay naglalaman ng nakatago at mapanganib na mataas na dosis ng mga sangkap na iniresetang gamot.
• Milagrong gamot. Dapat maalarma ka kapag nakita mo ang sinasabing ito o iba pang katulad nito tulad ng “new discovery” o “scientific breakthrough.” Ang tunay na gamot para sa isang seryosong sakit ay makikita sa lahat ng media at irereseta ng mga doktor—hindi nakatago sa mga naka-print na patalastas, mga komersyal sa TV na nagbibigay ng impomasyon, o sa mga internet site.  
• Aprubado ng FDA. Ang mga domestiko o imported na dietary supplement ay hindi aprubado ng FDA.

At panghuli, kung natuksong kang bumili ng isang hindi aprubadong produkto o ng isa na may kaduda-dudang mga sinasabi, magtanong muna sa iyong doktor o sa iba pang propesyonal sa pangangalagang pangkalusugan. Maaari mo ring tingnan ang website ng FDA para makita kung gumawa na ng aksyon ang ahensiya tungkol dito.

Mayroong Hindi Magandang Reaksyon? May Gustong Malaman ang FDA Mula sa Iyo

Kunwari ikaw o ang isang tao sa iyong pamilya ay gumagamit ng isang produkto at may hindi magandang reaksyon dito. Iyon ang isang bagay na gustong malaman ng FDA para maimbestigahan nito ito at, kung malalamang nakakasama ang produkto, titiyakin na gagawa ng naaangkop na aksyon.

Maaari mong iulat ang hindi magandang reaksyon o depekto ng isang produkto sa pamamagitan ng pagtawag sa Consumer Complaint Coordinator sa iyong estado. O kaya, maaari kang magsumbong online sa MedWatch ng FDA. Mananatiling kompidensyal ang iyong sumbong.

back to top